Door de opvordering en vernieling van voertuigen beschikte de NMVB eind 1944 nog maar over 40 autobussen, die omgebouwd waren met een gasgenerator. Om het tekort aan te vullen, kon de maatschappij hier en daar wat bussen op de kop tikken. Een deel kwam uit de « Allied Captured Vehicles ». Dit waren bussen die de geallieerden buit gemaakt hadden in Duitsland en de bevrijde gebieden.
18 januari 2016
Uit de Allied Captured Vehicles kwamen een Henschel, Hansa-Lloyd, Magirus, een Berliet en twee Minverva-Kromhouts - deze laatste zouden van de HTM (Den Haag) afkomstig zijn - bij de Buurtspoorwegen te rijden. De 273 en 274 reden in Leerbeek, de 275, 276 en 278 in Oudenaarde. Bus 277 reed op de lijn Ieper-Nieuwkerke.
De 280 wacht op z'n volgende rit in een stalling. De film H-Z doet denken dat hij voor de mijn van Zolder ingezet werd.
Ook de thuismarkten van de geallieerden droegen bij tot de heropbouw. Vanuit Engeland en de Verenigde Staten werden bussen en chassis verscheept. Vanuit Groot-Brittannië kwamen tussen november 1945 en februari 1946 vijftig bussen aan. Andere bussen kwamen via de UNRRA (de voorloper van het Marshallplan) over, of werden door troepen achtergelaten.
Vijf Albion Venturer/Cowieson dubbeldekkers maakten vanuit Glasgow de overtocht. Ze werden gebruikt om werklieden aan te voeren in de Limburgse mijnen. Ze bleven tot in 1953 in dienst.
Bus 398 werd aan de groep Namen-Luxemburg toebedeeld. We zien hem aan het station van Namen op reizigers wachten. © Coll. L. Bollen.
Na de oorlog zat België ook met een tekort aan vrachtwagens. Daarom werd door de zending van Minister baron Kronacker in de jaren 1946 en 1947 een kleine 380 Mack legervrachtwagens van tien ton aangekocht in de Verenigde Staten. Toen het spoorwegverkeer zich langzaam herstelde, waren een aantal van deze vrachtwagens niet meer nodig. Een aantal van de chassis werd echter hergebruikt om er bussen op te bouwen.
Veel bedrijven kochten deze dubbelassige bussen aan. Ook de NMVB. Ze kocht in mei 1946 en juli 1947 respectievelijk 23 en 7 van deze chassis aan en liet er door Bostovo uit Lier een carrosserie bouwen. Terwijl de eerste reeks nog in het crème geschilderd was, kreeg de tweede reeks de rood-crème kleurstelling.
| Reeks | Onderstel | Koetswerk | Motor | In dienst |
|---|---|---|---|---|
| 273 | Henschel | 1945 | V | |
| 274 | Hansa-Loyd | 1945 | V | |
| 275 | Magirus | 1945 | OV | |
| 276-277 | Minerva | Kromhout | 1945 | OV, WV |
| 278 | Berliet | 1945 | OV | |
| 279-283 | Albion Venturer | Cowieson | 1946 | L |
Naast de bussen uit de Allied Captured Vehicles en de hergebruikte vrachtwagenchassis, werden ook verschillende constructeurs - binnenlandse én buitenlandse - aangesproken om nieuwe bussen te leveren.
Als eerste echte naoorlogse reeks kwamen in februari 1946 dertig Chausson bussen in dienst. De snelle levering was een stokpaardje van Chausson, dat in die periode heel wat Belgische en Nederlandse bedrijven van nieuwe bussen voorzag. Dit waren de eerste zelfdragende bussen van de NMVB. De ingangsdeur - van het plooitype - werd voor de eerste as geplaatst. De uitgangsdeur was aan de achterzijde voorzien. Ze hadden ook een goederenrek boven op het dak. Ze waren nog volledig in het crème geschilderd en bleven tot januari 1957 in dienst. Typisch was de vooruitstekende motor, die deze bussen de bijnaam "varkensneuzen" gaf.
Voor de abdij van Orval poseren enkele Chausson voor de fotograaf. Enkel bus 360 - uiterst links - kan herkend worden. Wie kan aan de hand van de ons nog onbekende deugdelijkheidsnummers de overige bussen een NMVB-nummer geven?
Nog in hetzelfde jaar (1946) volgde een tweede reeks van tien stuks (454-463). De 484-488 werden tussen november 1947 en februari 1948 geleverd. De laatste vijf stuks (490-494) werden in december 1949 geleverd. De laatste twee reeksen hadden reeds de rood-crème kleurstelling gekregen.
| Reeks | Onderstel | Koetswerk | Motor | In dienst |
|---|---|---|---|---|
| 253-272 | Brossel A77 DLV | Paul d'Heure | 1946-1948 | A, B, WV |
| 284-285 | Scania-Vabis | Jonckheere | 1947 | Lg |
| 346 | Dasse | 1946 | NL | |
| 347-376 | Chausson | Chausson | 1946 | H, Lg, Lb, OV, NL |
| 377 | Büssing | 1946 | Lg | |
| 378-400 | Mack | Bostovo | 1946-1947 | NL, Lg, Lb, V, H |
| 286 | Büssing | Jonckheere | 1947 | Lb |
| 417-431 | Guy | Vrancken | 1947-1948 | Lg |
| 432-446 | Guy | Bostovo | 1949 | OV, WV |
| 447-453 | Mack | Bostovo | 1947-1948 | H, NL |
| 454-463 | Chausson | Chausson | 1946 | A, Lb |
| 464-483 | Brossel A77 DSL | Paul d'Heure | 1948-1949 | A, H, NL |
| 484-488 | Chausson | Chausson | 1947-1948 | Lg |
| 293-294 | Scania-Vabis | Bostovo | 1947 | Lg |
| 295 | GMC | GMC | 1948 | Lg |
| 489 | Brossel | Paul d'Heure | 1949 | NL |
| 490-494 | Chausson | Chausson | 1949-1950 | Lb |
Op 31 maart 1947 zet deze firma haar uitbating van de lijnen Ukkel (Kalevoet)-Alsemberg-Eigenbrakel (met uitbreiding naar het Sanatorium van Beersel) en Ukkel (Kalevoet)-Alsemberg-Halle. stop. Eind januari al had de maatschappij zes bussen, het garage- en bureaumaterieel, de overschot aan tickets, benzine en wisselstukken aan de NMVB verkocht voor de som van 3 miljoen frank. De NMVB zou de bussen in haar park als 287 tot 292 onderbrengen.
| Reeks | Onderstel | Koetswerk | Motor | In dienst |
|---|---|---|---|---|
| 287 | Minerva | Jonckheere | 1947 | B |
| 288 | Miesse | Jonckheere | 1947 | B |
| 289-291 | Brossel | Bostovo | 1947 | B |
| 292 | Berliet | Jonckheere | 1947 | B |
In 1948 verscheept de General Motors Company drie bussen - met de look en feel van de PCC-tram - naar Europa, om als demonstratiewagen te dienen. Eentje ervan blijft in België hangen en wordt door de Buurtspoorwegen aangekocht. Hij krijgt er het nummer 295 en zal in de streek van Luik en Borgworm ingezet worden.
Bus 295. De look en feel van deze bus - de instap voor de eerste as, de typische « PCC-vormgeving » van de voorruit, zou bepalend worden in het Standaard I-type.
We zien dat in de jaren 1946-1950 de markt afgetast werd naar de meest efficiënte bus. Van diverse merken werden steevast een klein aantal bussen besteld zodat deze qua uitrusting, verbruik, en veiligheid met elkaar vergeleken konden worden.
Bus 284. Het front van deze reeks was geheel schuin acherovergebouwd, de filmkast bovenaan. De chauffeurscabine was afgezonderd van de reizigersruimte. Er waren twee klapdeuren voorzien, voor- en achteraan, samen bediend met een opklapbare trede.
We zien ondermeer de komst van enkele Scania-Vabis. De 284-285 werden door Jonckheere van een koetswerk voorzien en werden in juni 1947 in de groep Luik in dienst genomen. In november 1947 bestelden de NMVB nogmaals twee Scania-Vabis chassis, die door Bostovo van een koetswerk voorzien werden, en in 1948 in dienst kwamen (reeks 293-294).
Bus 294 in Luik. In tegenstelling tot de vorige reeks hebben deze twee bussen ruiten uit één stuk. De verluchting werd verzekerd door luchtmolens boven op het dak. © Coll. L. Bollen.
Eind 1947 kwamen dertig bussen met een Guy onderstel, een Gardner dieselmotor en een opbouw door Vranken en Ragheno (15 stuks per bouwer, reeks 417-431 en 432-446) in dienst. Ze borduurden verder op de bus met de vooruitgeschoven stuurcabine.
Een bus van de reeks 432-446 poseert op de Grote Markt van Ieper. Op de rolfilm staat Veurne-Poperinge-Ieper te lezen.
Reeds tussen 1946 en 1948 waren 22 bussen van het type Brossel A77 DSL in dienst gekomen (reeks 253-272). Deze bussen - die al in maart 1944 besteld werden - hadden toen een opbouw van Paul d'Heure gekregen.Ondertussen was er al een tweede reeks - 464-483 - besteld, ook met een opbouw door Paul d'Heure.
In 1950 volgden nogmaals 71 bussen van Brossel, ditmaal van het type A77 DLV, opgebouwd door Paul d'Heure (123), Louis Maes (uit Antwerpen, 124-173) en Jonckheere (174-193). Deze bussen hadden een vooraan geplaatste motor (Leyland) en een vooruitgeschoven stuurcabine.
Een foto in echte buurtspoorwegstijl. Eénling 123 - de enige Brossel A77 DSL met een Paul d'Heure opbouw - staat op de stelplaats van Bouillon.
We zien hier al enkele kenmerken die de NMVB in haar lastenboek zou opnemen bij het ontwerp van haar eerste standaardtype.
| Reeks | Onderstel | Koetswerk | Motor | In dienst |
|---|---|---|---|---|
| 123 | Brossel A77 DLV | Paul d'Heure | 1950 | NL |
| 124-173 | Brossel A77 DLV | Louis Maes | 1951 | Lg, H, Lb, A |
| 174-193 | Brossel A77 DLV | Jonckheere | 1951 | Lb, Lg, NL |
